Bài học về quyền ưu tiên

            Cả tháng nay tôi đang học lái xe. Buổi đầu tiên thầy giáo đến đón đi học lái, sau mấy chào hỏi mào đầu, thầy hỏi tôi chắc chị biết lái xe rồi, chỉ học mấy bữa để thi lấy bằng thôi phải không? Tôi nhanh nhảu thưa: tôi chưa bao giờ lái xe, hôm nay là lần đầu tiên đấy ạ! Nghe xong, thầy giáo len lén thở dài, tiếc cho thầy, tai tôi lại rất thính. Đang háo hức, tôi đâm ra hơi lo. Nhưng rồi tôi tự trấn an mình, chưa biết thì mới phải học, và với các loại xe cộ, tôi toàn học muộn hơn chúng bạn, thế mà rồi cũng đâu vào đấy cả.

            Năm 9 tuổi tôi mới được học đạp xe đạp, chỉ vì đang đi bộ đi học trường làng thì có giấy gọi của trường Năng khiếu thành phố mời vào lớp chuyên văn, mà trường Năng khiếu ở trung tâm thành phố, cách nhà tôi độ dăm cây số. Ở một thành phố bé tí teo như Vinh, đối với độ tuổi lên 9 và vóc dáng hạt tiêu của tôi, đó là cả một quãng đường xa tít tắp. Thế là mẹ đồng ý cho tôi tập xe đạp để tôi còn tự đi học. Cái xe đạp đầu tiên của tôi là cái xe cũ của mẹ, đã hạ yên hết mức mà chân tôi cũng không với tới pedal, tôi nhớ tôi phải đạp theo kiểu nhấn thật lực cái pedal bên phải rồi bỏ cái chân phải lửng lơ trong khi đợi cái pedal bên trái quay lên chạm bàn chân trái. Cứ thế mà rồi tôi cũng đạp xe ngon lành rong ruổi khắp nơi với chúng bạn. Về sau tôi lại còn nổi máu yêng hùng đạp xe thả cả hai tay hoặc một tay cầm ghi-đông còn một tay cầm sách đọc. Của đáng tội, thời đó ở Vinh đường rộng thênh thang mà cũng toàn xe đạp, hai bên đường thì cũng chả có gì mà ngắm nên mấy đứa trẻ con chúng tôi mới nảy ra thú tiêu dao vừa đạp xe vừa đọc sách giết thời gian.

            Năm cuối đại học, tôi mới chính thức được mẹ cho phép học đi xe máy vì sắp ra trường đi làm thì phải biết đi xe. Thực ra, trước đó, cô bạn thân đã xúi tôi tập thử trong một lần đi chơi Tết nhưng rồi tôi cũng chỉ dám đi có mỗi lần đó, vì chưa được mẹ cấp phép nên tôi không tự tin tập tiếp với bạn. Thế mà rồi tôi cũng có bằng và chạy xe cả 50 cây số về Thanh Chương quê ngoại ngon ơ. Bây giờ, sống ở cái xứ mà bọn choai choai 16 tuổi đã bắt đầu lái xe, tôi ba sập mới tò te tập lái thì đúng là muộn thật. Nhưng vì tiền sử học lái các loại xe của tôi khá ổn nên tôi không ngại ngùng gì lắm, thậm chí còn nao nức.  Nhưng cơn nao nức của tôi quả là cũng có bị nguội đi chút xíu khi trộm nghe được tiếng thở dài của thầy giáo. Đã bảo, cái gì quá cũng không tốt, kể cả thính tai!

            Nhưng chắc cũng vì thính tai nên tôi nghe thủng ngay khi thầy giáo giảng giải về các bộ phận cơ bản của xe trong vòng 5 phút. Thầy bảo thủng rồi thì ngồi vào lái thôi. Thế là tôi lái. Lái xe khó hơn tôi tưởng nhưng khi kết thúc khoá học lái 3 buổi với thầy, thầy gật gù bảo tôi lái ổn nhưng phải tập thêm mới đi thi được. Một anh bạn người Mỹ nhận lời giúp tôi tập lái hàng tuần. Cứ tuần ba buổi, anh đến đón tôi rồi tôi lái xe lòng vòng tầm 1-2 tiếng. Sau hơn một tháng tập xe với anh bạn, anh nói với tôi rằng tôi lái khá, ngay cả khi anh là người chứng kiến tôi lập “thành tích” làm nổ một cái bánh xe vì cua quá sớm làm bánh xe va vào lề đường. Thường thì anh khá hài lòng về cách tôi xử lí các tình huống giao thông gặp phải và anh rất hào phóng tặng tôi những câu khen ngợi để động viên (như bất kì đàn ông Mỹ nào tôi gặp). Nhưng có một hôm, tôi khiến anh nổi khùng văng tục. Tôi lấy làm ngạc nhiên vì tình huống lúc ấy không có gì đáng để anh phải phát khùng lên như thế. Tôi đang dừng xe ở ngã tư chờ đèn xanh để tiến thẳng về phía trước, một chiếc xe bus đi ngược chiều cũng đang dừng và bật xi-nhan rẽ trái. Anh bạn thấy thế nhắc nhở tôi, đèn chuyển xanh là tôi phải đạp ga tiến thẳng lên phía trước, không cho phép chiếc xe bus kia cướp quyền ưu tiên của tôi. Tôi ậm ừ nhưng rồi khi đèn báo xanh, thấy chiếc xe bus lừ lừ tiến ra giữa đường, tôi hoảng quá bèn dừng lại nhường nó đi trước. Thế là anh bạn của tôi nổi giận. Anh nhìn tôi với vẻ mặt nghiêm trọng, bảo: Lưu, mày đừng lái xe ra đường nếu chưa học kĩ về luật ưu tiên. Đó là một điều tối quan trọng và mày phải thực sự ý thức về nó. Nếu không, tai nạn sẽ xảy ra, không sớm thì muộn, mày hiểu không?

            Thú thật là lúc ấy tôi không hiểu lắm vì sao anh bạn lại nhấn mạnh đến thế tầm quan trọng của luật ưu tiên, nhưng tôi cứ gật đầu đại cho xong chuyện. Sau hôm ấy, lần nào tôi lên xe, anh cũng nhắc tôi phải nhớ về luật ưu tiên. Anh bảo tôi không có vấn đề về việc nhường đường cho xe được ưu tiên, nhưng tôi có vấn đề nghiêm trọng về việc nhường quyền ưu tiên của xe mình cho xe khác. Anh bảo: Mày không cướp quyền ưu tiên của người khác, như thế là mày rất tốt, nhưng mày nhường quyền ưu tiên của mày cho người khác, mày tưởng làm như thế là mày tốt à? Không, mày nhầm, mày nhường quyền ưu tiên của mày là mày đang phá vỡ luật giao thông, là mày tạo điều kiện để tai nạn xảy ra. Thế là mày đang làm một việc tồi tệ, với chính mày và với những người xung quanh. Anh bạn nói đến đây thì tôi bắt đầu vỡ lẽ. Tôi bắt đầu suy nghĩ một cách nghiêm túc về quyền ưu tiên.

            Quả tình, tôi hơi tự ái khi anh bạn thường rất tế nhị của tôi lại nói chuyện với tôi kiểu thẳng thừng như vậy. Tôi lục lọi trí nhớ để kiếm ra câu gì đối đáp với anh, cho anh hiểu là tôi cũng đã được học về quyền ưu tiên, không phải trong cuốn sách dạy Luật lái xe của bang California mà chính ở Việt Nam, quê hương tôi. Rồi tôi sực nhớ ra câu Kính trên nhường dưới mà tôi được học từ bé. Chắc đó là bài học đầu tiên trong đời bất kì người Việt Nam nào về quyền ưu tiên. Nhưng câu thành ngữ ấy chỉ dạy người ta biết nhường nhịn người trên, người dưới chứ không đả động gì đến quyền lợi của bản thân mình. Tôi nghĩ nát óc cũng không kiếm ra câu nào để chứng tỏ, tôi cũng đã được học về cách giữ lấy quyền ưu tiên của chính mình chứ không trao nó một cách vô cớ cho người khác. Tôi dịch cho anh bạn người Mỹ câu thành ngữ trên và giải thích với anh rằng, văn hoá Việt Nam là như thế, một sự nhịn chín sự lành. Anh gật gù bảo, giờ thì anh hiểu vì sao tôi chỉ biết tôn trọng quyền ưu tiên của người khác mà không biết tự tôn trọng quyền ưu tiên của chính mình. Sau cuộc nói chuyện ấy, anh có vẻ thông cảm với tôi hơn và nếu có thấy tôi lỡ nhường quyền ưu tiên của mình cho xe khác, anh không cáu kỉnh văng tục nữa mà chỉ nhìn tôi cười buồn thốt lên: Ôi, Lưu, mày phải thực sự học đi, cho việc lái xe và cho cả đời mày nữa.

            Tôi nghe anh và tôi muốn học. Tôi cũng nung nấu nghĩ về nó nhiều nhưng để thay đổi một thói quen ứng xử, một phản xạ văn hoá thật chẳng dễ dàng gì. Hành động của tôi cố gắng chạy cuồng chân nhưng không theo kịp nổi suy nghĩ của tôi về quyền ưu tiên, ngay cả chuyện đơn giản nhất là quyền ưu tiên trong một tình huống giao thông. Bằng chứng là vừa mới hôm kia, khi đang chạy xe thì tôi nhìn thấy mấy con sóc đang tha thẩn chơi trên đường, ngay trước mũi xe mình. Tôi đột ngột giảm ga khiến anh bạn kêu lên: Mày làm gì đấy? Tôi chưa kịp giải thích thì anh bạn đã nhìn thấy mấy con sóc và hiểu ra vấn đề. Anh phá lên cười rồi nói với tôi giọng nửa bỡn cợt, nửa trách móc: Giời ơi, Lưu ơi, mày đừng bảo với tao là mấy con sóc kia có quyền ưu tiên trên xa lộ này nhé! Mày nhường quyền ưu tiên của mày cho xe ô tô khác tao đã bực rồi, giờ mày nhường luôn cả mấy con sóc kia à? Ôi thôi, tao hết cách rồi… Tôi hiểu ý anh nhưng vẫn cố giải thích rằng tôi không muốn cán chết mấy con sóc nhỏ đáng yêu kia. Anh bạn cười bảo anh rất thông cảm với tôi vì chắc ở Việt Nam tôi chả mấy khi được gặp sóc nên tôi chả hiểu gì về chúng. Anh giải thích rằng chúng rất nhanh và đã quen với xe cộ nên chúng thừa sức phản ứng đủ nhanh để tự cứu mình chứ không cần nhờ đến lòng thiện tâm của tôi. Anh cũng nói thêm rằng, tôi tưởng tôi làm thế là cứu được mấy con sóc, nhưng tôi chưa nghĩ đến việc giảm ga đột ngột trên đường có thể khiến xe chạy phía sau tôi trở tay không kịp. Tai nạn có thể xảy ra và đó là chuyện liên quan đến tính mạng con người.

            Đến lúc này thì tôi toát mồ hôi hột và tôi buộc mình không chỉ suy nghĩ nghiêm túc về quyền ưu tiên mà còn phải thực thi nó bằng mọi giá, ít nhất là trong từng tình huống cụ thể tôi gặp trên đường chạy xe. Còn trên đường đời, tôi lường được chuyện mình buộc sẽ phải gặp những “đụng độ” và “va chạm” nếu muốn thực thi việc tôn trọng quyền ưu tiên cho chính mình.

Hộp đêm và sự học

Cách đây không lâu, khi nghe tôi thắc mắc không biết hộp đêm là cái gì, tròn méo ra sao, cô bạn người Cambodia, Ari - vốn từng làm quản lí cho một quán bar đã quyết tâm “giải ngố” hộ tôi bằng cách lôi tôi đi chơi hộp đêm ở San Francisco bằng được. Sau rất nhiều cân nhắc, tôi đồng ý sẽ đi theo cô “khám phá” một quán bar nào đó xem nó thế nào, nhưng nghĩ tới nghĩ lui, tôi lại rón rén đề nghị cô đi sớm về sớm cho an toàn. Ari bật cười ha hả khi nghe tôi trình bày tôi muốn đi lúc 8 giờ và về lúc 10 giờ khuya, chơi hai tiếng là đủ rồi. Cô bảo với tôi rằng 10 giờ khuya hộp đêm mới mở cửa và lúc ấy thì hầu như chả có ai cho tôi xem đâu. Rồi chắc ngó thấy vẻ mặt băn khoăn của tôi, cô sợ tôi đổi ý nên ngay tức thì đưa ra một kế hoạch khác: chúng tôi sẽ rời khỏi nhà lúc 9 giờ, đi uống ở một quán bar trước rồi đợi đến giờ “hoàng đạo” sẽ đến hộp đêm. Trước khi đi, cô bạn không quên dặn dò tôi kĩ lưỡng nên ăn mặc, trang điểm thế nào, chắc cô sợ tôi “ngố tàu” quá lại mất điểm của cả nhóm.

            Thông báo với chồng cuối tuần này em đi chơi hộp đêm, chàng cười cười tưởng vợ nói đùa, đến khi thấy vợ trang điểm mặc váy ngắn xỏ boots rồi, chàng mới hoảng hốt dặn với theo: “Em đừng uống nhiều nhé”. Tôi chỉ lẳng lặng cười, vì nếu giải thích cho chồng biết lí do đi khám phá hộp đêm của mình thì chàng cười tôi thối mũi, dù chàng thừa biết vợ chàng là người “âm lịch” thế nào với các khoản ăn chơi. Hai cô bạn Cambodia sành điệu đến đón tôi trễ khiến tôi hơi sốt ruột vì thực lòng tôi chỉ mong đi đúng giờ về đúng giờ. Ari – cô bạn “cầm quân” dường như đoán được bụng tôi, cười cười bảo: đi trễ cũng là một cách chơi hộp đêm đấy, thế nên bọn tao cố tình đi trễ để mày nếm trải một cách đầy đủ nhất cảm giác đi bar. Nghe thấy thế, tôi im ngay, sợ nói gì thêm lại bị hố.

            Nghĩ lại, có khi cô bạn sành điệu của tôi có lí. Đi chơi chứ có phải đi duyệt binh đâu mà phải răm rắp theo giờ. Tôi quen đi đúng giờ, về đúng giấc vì phần lớn đời tôi dành cho việc đi học. Việc đi ra khỏi nhà của tôi hầu như chỉ là đi học, mà không cứ là đi học, hễ ra khỏi nhà là tôi được phụ huynh dặn kĩ: đi đến nơi, về đến chốn. Ngay cả thời đại học, trong khi bạn bè phóng xe máy rong ruổi khắp Hà Nội thì tôi vẫn cứ túc tắc xe đạp đi đúng một cung đường từ nhà đến trường (vì không biết con đường nào khác). Tôi còn nhớ một lần, tôi về trễ hơn thường lệ vì bị tắc đường, tôi về nhà trình bày lí do nhưng ông bác trong nhà bảo nói dối thì cũng nói cho đúng cách chứ, vì chỗ đó không bao giờ tắc đường cả. Tôi ấm ức vì bị nghi ngờ mà không biết làm sao để tự giải oan cho mình nên đành im lặng. May thay, người anh họ tối hôm đó qua chơi và tình cờ kể chuyện tắc đường vì anh gặp cùng điểm tắc đường với tôi. Ông bác im lặng không nói gì nhưng tôi thấy lòng sung sướng vì được minh oan, dù chỉ vô tình. Và chuyện đám tắc đường hôm ấy là một lí do tôi muốn đi hộp đêm hơn chục năm về sau, ở một nơi hoàn toàn xa lạ. Nghe thì có vẻ chả liên quan nhưng thực ra, dò cho kĩ những cảm giác tôi đã từng trải qua, đó là câu chuyện rất logic. Tôi muốn mình được gặp nhiều “đám tắc đường” hơn ngoài đời thực, để biết, để hiểu và quan trọng là để học cách tin vào người khác.

            Đêm San Francisco lung linh ánh sáng với những dãy phố san sát quán bar, hộp đêm. Nhìn qua cửa kính ô tô, tôi thấy những dãy dài các quý ông ăn mặc lịch lãm và các quý bà quý cô váy xống xinh đẹp đứng xếp hàng chờ ngoài cửa các hộp đêm. Cô bạn dẫn tôi đến một quán bar nổi tiếng, bảo là để uống rượu chờ đến giờ vào hộp đêm. Đang vừa đi vừa cười nói vui vẻ về chuyện tìm được chỗ đỗ xe lí tưởng, Ari bỗng kéo tay chúng tôi bảo đi nhanh lên vì cô nhìn thấy một đám đông thanh niên nam nữ ở góc phố đối diện quán bar đang kéo đến. Chúng tôi rảo bước và may mắn đến trước họ nên không phải đứng chờ. Bước chân vào cái quán lờ nhờ ánh sáng, ồn ã tiếng nhạc và đầy ắp người, chúng tôi ép sát vào nhau để tìm chỗ đứng. Đang loay hoay bàn bạc, chợt một gã đàn ông bận veston chải chuốt ở đâu len tới chào. Tôi mỉm cười chào lại, anh ta liền sấn tới ghé sát vào mặt tôi bảo rằng anh ta rất thích cái váy tôi mặc. Tôi hoảng quá quay mặt đi chỗ khác. Anh bạn kia vẫn không tha, tỏ ý muốn mời ba chúng tôi ba li rượu. Tôi lúng búng nói: Không, cảm ơn và giật tay hai cô bạn ra hiệu cầu cứu. Ari quay sang anh chàng kia bảo: Chúng tôi ổn cả, cảm ơn anh, ra ý đuổi khéo. Anh kia nhìn chúng tôi tiếc rẻ rồi quay lại với đám bạn của anh ta đứng gần đó. Trong lúc nhìn quẩn quanh tìm chỗ, tôi bắt gặp vô số ánh mắt đàn ông nhìn chòng chọc vào ba chúng tôi. Ngộp thở, tôi bảo Ari muốn đi ra khỏi đây ngay lập tức. Hai cô bạn muốn gọi đồ uống nhưng thấy tôi đòi đi thì chiều ý bước theo tôi ra ngoài. Ra khỏi cái quán bar ồn ĩ đó, Ari giải thích với tôi rằng, đấy là quán rượu nổi tiếng nên rất đông. Cô cũng lưu ý rằng vì chúng tôi là nhóm toàn phụ nữ đi với nhau nên đàn ông sẽ đặc biệt để ý. Nếu không muốn bị làm phiền thì cứ ngó lơ khi họ hỏi chuyện và quan trọng là phải để họ biết mình đang đi với bạn bè chứ không phải đi một mình. Ồ, thế là tôi đã được học bài học đầu tiên, dù chỉ đứng trong quán rượu kia chưa đầy 5 phút. Rồi chúng tôi quyết định thẳng tiến đến hộp đêm.

            Rút kinh nghiệm, lần này Ari dẫn chúng tôi đến một hộp đêm nằm trên tầng thượng của một khách sạn lớn. Theo cô, hộp đêm sang trọng như thế thì sẽ ít người hơn và sẽ dễ hơn nếu tôi muốn quan sát xung quanh. Đúng như lời cô nói, hộp đêm ở trên tầng cao nhất của toà nhà nên tôi có thể ngắm cảnh San Francisco về đêm. Khi người canh cửa cúi đầu nhã nhặn hỏi xem ID của chúng tôi, Ari trách khéo anh ta rằng cô là khách quen mặt, vì sao lần nào anh cũng phải hỏi ID. Anh ta dí dỏm trả lời rằng: hôm nào cô đến, anh ta cũng thấy cô quá trẻ nên vẫn phải xem ID cho chắc chắn rằng cô đã đủ tuổi để vào hộp đêm. Ari quẹt thẻ trả tiền vào hộp đêm cho cả ba chúng tôi như một món quà cho lần đầu tiên đi chơi tối của tôi. Bước vào hộp đêm, một người bồi bàn hỏi xin giúp chúng tôi cất áo khoác rồi ông đề nghị một trong ba chúng tôi khoác tay ông để ông dẫn đến bàn. Tôi muốn chọn bàn ở trong góc, gần cửa sổ để ngắm thành phố, nhưng Ari bảo nên chọn bàn ở phía ngoài, dễ đi lại hơn. Tôi nghĩ thầm, làm gì mà cần đi lại nhỉ? Hoá ra, hai cô bạn thích nhảy nhót cứ ngồi uống một lúc, nghe thấy có bản nhạc nào các cô thích thì nhào lên sàn nhảy. A, ra thế, tôi nào có biết đâu…

            Hộp đêm được chia làm nhiều khu vực, có quầy bar, có sàn nhảy và có những bàn VIP với ghế sofa lớn và mành rủ xung quanh. Chúng tôi chọn ngồi ở bàn cạnh lối đi, gần sàn nhảy. Ari gọi người phục vụ mang một vài đồ ăn nhẹ và rượu cho chúng tôi. Người bồi bàn trong hộp đêm mặc đồng phục màu đen. Đàn ông mặc áo vest đuôi tôm, phụ nữ mặc váy cổ yếm, dài sát đất với một đường xẻ dài quá nửa đùi. Họ đi lại uyển chuyển và lịch lãm. Tôi say sưa ngắm họ mà vẫn không khỏi băn khoăn về các cô phục vụ quán bar váy ngắn hở ngực sexy tôi hay thấy trong phim Hollywood. Thế mới biết, đặt chân đến nước Mỹ không có nghĩa là có quyền vỗ ngực tự cho rằng tôi rành nước Mỹ, như rất nhiều người hay ngồi một chỗ, vỗ ngực và tự cho mình cái quyền phán xét, dạy dỗ và nghi ngờ người khác. Thế nên, tôi quyết đi chơi hộp đêm, để biết, để hiểu và quan trọng là để học cách tin vào người khác.

            Ở đó, tôi đã nhìn thấy những người đàn ông nhìn chằm chặp vào phụ nữ với nỗi khát thèm lộ liễu, ở đó, tôi đã gặp những người đi hết bàn này sang bàn khác chỉ để tìm một bạn nhảy, ở đó, tôi đã gặp những người đàn ông cố tình “kiếm chuyện” với phụ nữ theo kiểu rất ngây ngô (hỏi cô ăn gì đấy, uống gì đấy?), ở đó, tôi đã gặp cả những người ngồi một mình chờ vận may của số phận bên li rượu… Và tôi nghĩ tôi đã học được nhiều từ lần khám phá hộp đêm hôm ấy. Tôi học được cách cảm thông cho những người cô đơn tối nào cũng vào phải bar giải sầu. Tôi học được cách trút bỏ mặc cảm khi được hai cô bạn động viên lên sàn nhảy (dù tôi có biết nhảy quái đâu). Tôi thú thật tôi chỉ biết belly dance và hai cô bạn bảo rằng belly dance cũng ok, cứ làm tới đi. Vì nể hai cô bạn, tôi rón rén lên sàn, rón rén lắc vai, lắc hông. Rồi âm nhạc cuốn tôi vào và tôi nhảy. Lần đầu tiên tôi nhảy trước những người xa lạ. Những e thẹn ngại ngùng mà bè bạn phương Tây cứ gán cho văn hoá phương Đông rơi tuột đi đâu hết. Tôi đã học được cách tháo tung những phép tắc lề lối được dạy dỗ để tìm về với bản thể tự do, để cảm thấy mình có thể giao tiếp với đám đông xung quanh bằng một sự cởi mở chưa từng xảy ra trong đời tôi. Một cậu thanh niên trông mặt trẻ măng cúi xuống hỏi tôi có thể nhảy với cậu ta không, tôi bảo tôi bận nhảy với bạn rồi, để khi khác. Cậu ta cố nằn nì nói thêm mấy câu nhưng tôi làm lơ. A ha, thế là tôi đã thấm nhuần bài học thứ nhất. Thế là tôi đã học được cách vững dạ trước người lạ. Và học cách từ chối.

            Và tôi học được rằng quán bar, hộp đêm không phải là chốn ăn chơi sa đoạ như tôi được dạy dỗ, như tôi tưởng tượng. Một lần đi chơi hộp đêm đủ để tôi biết cách tự phá vỡ những định kiến do gia đình tạo nên để bảo vệ tôi, do chính tôi tạo ra bởi những nỗi sợ hãi và mặc cảm. Tôi học cách tháo cũi sổ lồng cho chính mình, giải thoát mình khỏi những nghi ngại vô căn cứ nhưng thâm căn cố đế trong trí não. Trên đường trở về nhà, Ari giải thích thêm rằng hộp đêm cũng có nhiều loại, có loại hộp đêm rẻ tiền không cần trả tiền vào cửa nhưng rất lộn xộn, có loại hộp đêm thoát y vũ chỉ dành cho đàn ông, có loại hộp đêm chỉ nhảy nhạc cổ điển, quan trọng là biết chọn loại nào hợp với mình. Tôi nhận ra, để đi chơi hộp đêm, tôi cũng phải học. Cũng như tôi phải học cách quen với ti tỉ hoàn cảnh của đời sống, từ chuyện đơn giản như đám tắc đường đã làm tôi khốn khổ thời sinh viên.

            Cuộc đời còn lắm bất trắc khó lường, và nếu không mở lòng ra học từ những điều nhỏ nhặt nhất, chúng ta sẽ dễ dàng bị đóng đinh vào những định kiến hủ lậu do nền giáo dục “trao tặng” hoặc do chính mình tạo ra. Điều tệ hại là, chúng ta sẽ tự cho mình quyền nghi ngờ người khác bằng chính những định kiến ấy.

            Tôi đi hộp đêm để biết, để hiểu, để học cách tin vào người khác, ngay trong những cảnh huống chênh vênh, đáng ngờ nhất.

Con nghiện nhà tớ

Nhà tớ đang nuôi một con nghiện. Con nghiện nhà tớ hồng hào, nhanh nhẹn, đáng yêu nên mọi người gặp nó không ai biết nó nghiện đã đành lại còn bị dính luôn cơn nghiện nó. Có cái may là nó lại nghiện thứ “của nhà giồng được” nên nhà tớ không đến nỗi tán gia bại sản. Chuyện này bí mật, chỉ người trong nhà biết với nhau nhưng tớ - với tư cách là một công dân mẫu mực không thể cứ im lặng giấu diếm mãi. Thế nên hôm nay tớ quyết phơi bày sự thật.

            À đấy, mải mê phân bua, tớ quên khuấy rằng phải nói rõ đối tượng nghiện ngập trong nhà tớ để tránh gây hiểu lầm đáng tiếc. Sở dĩ tớ cứ hay sợ hiểu lầm vì các bạn người lớn rất thường xuyên hiểu xiên xẹo, chả hiểu vì sao? Chắc vì cái đầu to của các bạn ấy chứa nhiều thứ lộn xộn quá nên cái suy nghĩ nó cứ phải lắt léo đi vòng mãi mới tới đích hoặc có thể cũng chả tới được đích mà đứt mất tiêu đâu đấy trong cái mớ nhì nhằng các bạn ấy tích cóp được. Trẻ con chúng tớ đầu bé tí nên chứa ít thứ và cực kì ngăn nắp tinh tươm, cái bọn suy nghĩ nó có nổi hứng lắt léo cũng chả có cái đường vòng nào mà lượn, đành cứ đường thẳng mà đi một phát đến đích luôn. À đấy, lại sa đà, tóm lại ý tớ là con nghiện trong nhà tớ chính là thằng Rau Muống chứ không phải ai khác.

            Cứ bình thường sáng đi học, chiều về nhà thì thằng cu Muống cũng không đến nỗi đắm chìm vào nghiện ngập quá. Nó chỉ cần hai cữ một ngày là tươi cười đùa nghịch và dễ dàng trở thành chất gây nghiện cho bất kì ai. Nhưng một tuần nay, nó ốm ở nhà, mà ở nhà nghĩa là nó cứ kè kè bên cái nhà máy chế tác chất gây nghiện, thế thì bảo sao mà nó không lên cơn nghiện nặng cho được. Khát thèm đã sẵn, cầm lòng sao đặng? Thế là cả ngày, cứ chơi được một lúc chán là nó lại lên cơn nghiện. Nó ngó quanh quất tìm nhà máy sản xuất chất gây nghiện - Mommy. Mommy khôn hồn đứng ngay cạnh thằng nghiện lúc nó cần một cữ thì còn đỡ, chứ không thì nó chạy điên cuồng, khóc lóc tru tréo, nước mắt nước mũi chan hoà lùng sục Mommy khắp nơi để đòi cho bằng được một cữ. Nếu Mommy đang đứng, thằng cu nghiện sẽ tốc ngược cái vạt áo của Mommy lên rồi ngửa cổ ngó lom lom để kiếm khu chế xuất chất gây nghiện. Nếu Mommy đang ngồi đúng tầm tay với của nó thì nó chả ngại ngần gì mà không kéo tuột cái cổ áo của bạn í ra. Thành ra, áo mặc ở nhà của bạn Mommy cái nào cái nấy cổ rộng toành ngoành, trông rất chán đời.

            Nếu thằng cu nghiện lên cơn ở nhà còn đỡ, chứ mà gặp đúng hôm cả nhà đi chơi suốt ngày, nó chịu không thấu ỉ ôi đòi làm một cữ ngay giữa thanh thiên bạch nhật thì ôi thôi, khổ thân Mommy lắm. Giữa ba quân thiên hạ, nó chồm tới giật áo Mommy lục lọi, mồm i ỉ: Tu ti, tu ti. Bú tí, bú tí. Cái thằng, đã dặn rồi, nhà máy sản xuất chất gây nghiện chỉ được sử dụng một cách giấu diếm, thập thò ở khu vực riêng tư, thế mà nó lại như nhiên phơi ra ngay giữa đường giữa chợ. Còn gì là thể diện gia phong.

            Giờ Mommy có một mẹo, cứ đi đâu chơi cả ngày là bạn ấy mặc váy kín cổ, đố thằng cu nghiện tìm ra chỗ hở nào mà sờ đến khu chế xuất chất gây nghiện. Cũng tội cái thằng, thấy khu chế xuất sờ sờ ra đấy mà không kiếm nổi lối nào vào. Nó khóc lóc vật vã thì bị Mommy gửi ngay vào tay Daddy rồi trốn đi đâu đấy một lúc để nó nguôi dần. Ban đầu thì chiêu này của Mommy có vẻ cũng hiệu quả, nhưng càng về sau, khi cơn nghiện kéo dài dai dẳng khó dứt thì cơn vật vã của thằng cu nghiện cũng theo đó trầm trọng hơn. Khóc không đủ, nó gào; đứng giậm chân không đủ, nó lăn quay ra giữa sàn giãy đành đạch. Mommy vắt óc kiếm cách đánh lạc hướng, bảo nó chạy ra xin tạm Daddy một cữ vậy. Nó đang tuyệt vọng, như chết đuối vớ được sào, liền nhào vào lòng Daddy vạch áo ra xin. Mắt nó sáng choang nhìn hau háu vào cái ti của Daddy, mồm nó cuống quýt xin xỏ: Xin tu ti, xin tu ti rồi nó thè cái lưỡi ra chuẩn bị vào cữ. Bạn Daddy thấy thế hoảng hốt xua tay, mặt mũi toát lên một vẻ đau khổ cùng cực, miệng cười méo xệch.

            Sau một tuần ở nhà quẩn quanh bên nhà máy chế xuất chất gây nghiện, thằng cu Muống nghiện nặng đến nỗi, cứ hễ mở mồm ra là nó lại tự động nói: tu ti, dù chuyện nó định nói chả liên quan gì sất đến việc ấy. Tỉ dụ, tớ xui nó vào bếp xin mẹ một miếng bánh quy (vì tớ ăn hết phần rồi nên xui nó xin rồi tớ sẽ nhân danh bà chị xẻo ngay một miếng), nó hớn hở chạy vào ngay. Nhưng đến lúc nhìn thấy Mommy, nó lại ngẩn tò te quên béng mất định xin cái gì. Mommy có hỏi thì nó gãi tai cười lỏn lẻn bảo: Xin mẹ tu ti. Chán cái thằng, mụ mị hết cả đầu óc vì tu ti. Tớ nghe thấy thế bực quá (vì đang chắc mẩm sắp có bánh để ăn) bèn sốt ruột xông vào bếp giãi bày hộ nó: Gây-biều muốn xin cái bánh cookie đấy Mommy ạ! Bình thường Mommy rất nghiêm nghị trước các đề xuất có tính “hảo ngọt” kiểu thế, nhưng chắc vì vẫn buồn cười với cái mặt ngố của thằng cu nghiện nên bạn í chỉ cười cười hỏi nó: Nào, con muốn ăn bánh thì phải nói thế nào nhỉ? Nó (vẫn cười ngô nghê) bảo: Xin mẹ cookie… tu ti! Đến nước này thì Mommy không nhịn được, cười ha ha, rồi không muốn hành nó thêm, Mommy dúi một cái bánh vào tay nó, bảo: Đây, đi ra kia chơi để mẹ nấu cơm nhé! Nó hí hửng nói líu cả lưỡi: Cảm ơn mẹ… tu ti!  Lần này, nó vừa nói vừa cười với cái nhìn tinh quái.

            Tớ cũng một thời nghiện ngập nhưng "có tuổi" cái là tớ cai luôn. Còn thằng cu Muống, sắp đến đầu 2 rồi mà vẫn cứ bám chằng chằng lấy ti mẹ. Haizzzz, không biết đến bao giờ thì thằng cu Muống sẽ dứt được bệnh nghiện tu ti, nhưng chưa chi, nó đã kịp làm lây cho em gấu bông nhà tớ. Giờ, em ấy cũng suốt ngày đòi tu ti tớ rồi đây này. Khổ không cơ chứ?!

Ảnh: Em gấu bông lây cơn nghiện tu ti của cu Muống, thương chưa?

Tớ hồi chưa cai nghiện

Kì nghỉ bất thình lình

Đang ngày ngày đi học, tự nhiên một buổi sáng, bạn Daddy và bạn Mommy ngắm tớ rất lạ lùng rồi xoắn lên gọi điện tứ tung. Rồi trong cơn hứng chí chả nhân dịp nào, các bạn ấy quyết dẫn tớ đi thăm bạn Đooc-cờ (Doctor). May cho hai bạn ấy, tớ thừa hưởng được cái nết ham chơi và khoái đi nên cứ ngồi lên ô tô đi là tớ thích rồi, bất cần biết đi đâu. Với lại, gặp Đooc-cờ thì cũng vui mà, cũng lâu lâu chưa thăm bạn ấy. Sau khi đưa tớ đi thăm bạn Đooc-cờ về, Mommy và Daddy nhìn tớ ái ngại thông báo: Tớ sẽ có một kì nghỉ đặc biệt! Hura, thế thì sướng quá chứ có gì mà mặt hai bạn kia cứ bí xị thế nhỉ? À, mà tớ hiểu rồi, chắc lại vẫn cái vụ tranh cãi nhau đi đâu làm gì trước mỗi kì nghỉ như xưa nay vẫn thế. Các bạn ấy chưa vui thì tớ và thằng cu Muống sẽ làm cho các bạn ấy được vui thôi, có khó gì!

            Cầu ước được thấy, thằng cu Muống lại được Mommy săm soi kĩ càng và nhận được gói nghỉ dưỡng tại gia y chang tớ. Quá khoái, tớ với thằng cu Muống ở nhà chơi với nhau bao giờ mệt díp cả mắt lại thì mới thôi. Vì đây là kì nghỉ nên chúng tớ nhận được bao nhiêu đặc ân. Sáng ra, chúng tớ không bị giục ăn sáng nhanh, thay đồ nhanh để ra khỏi nhà. Rồi thì hễ tớ hơi ho lên một tiếng hay ỉ eo tí tẹo là Mommy Daddy  xuýt xoa âu yếm chứ không trừng mắt doạ dẫm dập tắt bạo động như lệ thường. Chúng tớ à ơi vừa ăn vừa chơi vừa chí choách trêu chọc nhau thế nào bạn Mommy cũng không tỏ vẻ gì cáu kỉnh, lạ là tớ lại chỉ thấy bạn í cười buồn buồn. Ơ hay, có chúng tớ ở nhà chả vui hay sao mà bạn í cứ giữ mãi một nét buồn u uẩn trên nụ cười thế nhỉ? Hay là phải như thế mới lãng mạn hợp vị với một kì nghỉ? Ờ, cứ cái kiểu tâm hồn ngoắc ngược cành cây như bạn Mommy thì dễ là lí do như thế lắm.

            Tớ hầu như không có gì để phàn nàn về kì nghỉ bất thình lình tớ có. Nhất là nó lại ngọt lịm hương vị chocolate. Thấy Mommy Daddy cư xử khác lạ, tớ bèn mon men xin thử một miếng chocolate vào buổi sáng hoặc xin cục kem vào buổi trưa. Tớ đoán đúng chóc, trong cái đà khác lạ, hai bạn kia cười dễ chịu xì kem với kẹo ra ngay không một tiếng thở than. Quá ngọt! Chu cha, tớ thích, thế mới đúng là tinh thần tươi đẹp ngọt ngào của kì nghỉ chứ. Thế là tớ với thằng cu Muống nghịch trổ trời, giở đủ mọi trò ra chơi. Sau mấy trò trốn tìm, chiến đấu với khủng long phải chạy huỳnh huỵch vượt qua đủ thứ chướng ngại vật chúng tớ tự bày ra, thấy nhà cửa thành quách hoang tàn quá, tớ với thằng cu Muống quyết định bắt tay vào xây nhà. Hai chúng tớ hì hụi chọn vật liệu (mất công phết vì tớ cứ đòi xây nhà màu hồng và tím mà thằng cu Muống thì chỉ khoái màu xanh và vàng, thế là cãi nhau toé nước mắt). Xây xong cái nhà mơ ước có 2 phòng ngủ bé bằng 2 cái ngón tay của Daddy, 1 phòng bếp bé bằng ngón tay cái của bạn Mommy và 1 cái bac-gùm (bathroom) bé bằng ngón tay út của tớ, tớ với thằng cu Muống cười toe sung sướng, quên cả nhọc nhằn và cãi lộn mới vừa phút trước, chạy đi tìm Mommy hớn hở khoe. Mommy vừa ngó thấy cái nhà và đám vật liệu xây dựng ngổn ngang xung quanh đã kêu lên não nùng: Giời ạ. Ừ, thì nhà hơi bé, nhưng mà tớ nghĩ thế là đủ dùng cho tớ, cu Muống, Daddy và Mommy, không biết Mommy còn muốn gì mà kêu giời. Chắc bạn í muốn có cái tủ quần áo to hơn trong phòng ngủ! Tớ sẽ bàn bạc với công trình sư Rau Muống rồi xem xét sau. À, còn về cái đống rác thải sau xây dựng í mà, đấy không phải là trách nhiệm của bọn tớ. Thế nên Mommy cứ tự nhiên đi dọn bãi chiến trường, nhớ đừng đụng gì đến ngôi nhà ước mơ hồng vàng xanh tím của chúng tớ là được.

            Chơi trong nhà chán, tớ rủ thằng cu Muống đi chơi. Tớ đưa nó đi shopping, không quên xành xạch kéo theo cái xe đẩy để chở hàng và một túi đầy ắp những tiền là tiền để mua hàng (tất nhiên tiền hồng là của tớ còn tiền xanh là của thằng cu Muống). Rồi tớ đưa nó đi học, đi chơi công viên… đầy đủ cả. Thực ra là bạn Mommy nghe chúng tớ nỉ non ghê quá thì mở cửa cho hai chị em ra cái sân trước nhà hóng nắng. Tớ gọi đấy là công viên nhỏ của tớ. Tớ hái hoa, đi dạo vòng quanh, chào con mèo hàng xóm, nhìn lom lom vào con sóc cắp quả thông chạy vội, ngắm mặt trời và hát. Chán công viên thì tớ nắm tay thằng cu Muống đi dọc cái vỉa hè trước nhà, tạm biệt Mommy vờ rằng chúng tớ đang đi học. Đi học về đói bụng, tớ với cu Muống xin Mommy măm măm, Mommy mà chần chừ tỏ ý lười biếng thì tớ vác luôn cái nồi của bạn í ra đảo lia lịa, nấu bữa tối cho cu Muống và cả nhà. Bữa tối của kì nghỉ nên sang trọng hơn thường ngày với các món như: chocolate pizza, gummy bear salad và đặc biệt là món tráng miệng cà rốt chấm nước mắm. Bạn Mommy nghe xong thực đơn thì cười lăn cười bò, thấy chưa, bạn ấy đã cười. Có tớ với cu Muống ở nhà vui phải biết. Nhìn Mommy cười tớ càng vui, nói thật, tớ chả thấy có kì nghỉ nào tuyệt hơn!

            Trong suốt kì nghỉ, tớ và thằng cu Muống thực sự cảm thấy sung sướng, trừ mỗi một việc. Ấy là chuyện Mommy Daddy sau khi gặp bác sĩ về, mồm cứ lẩm bẩm mỗi 1 câu thần chú: Tay-chân-miệng rồi thì thi thoảng lại cứ xin tớ với thằng cu Muống há miệng, xoè tay, xoè chân ra cho các bạn ấy soi mắt nhìn và lẩm bẩm đếm. Đếm cái gì thì tớ chả biết, nhưng tớ ngờ là bác sĩ vừa mách cho Mommy Daddy một cái đồng hồ gì đó trong mồm và ở tay chân chúng tớ. Vì cứ hễ tớ oạc mồm ra đòi đi chơi hay đi học là hai bạn kia lại yêu cầu tớ há mồm xoè tay xoè chân ra để các bạn ấy xem. Cứ xem xong là các bạn ấy lại lắc đầu bảo, chưa phải lúc. Ơ, tớ bực quá. Tớ mà gặp lại bạn Đooc-cờ là tớ phải có í kiến ngay. Theo tớ, chỉ có mấy khả năng sau đây: một là cái đồng hồ gì gỉ gì gì trong mồm tớ hoặc ở chân tay tớ chết nghéo mất rồi, chả thế mà chạy mãi không đến cái “phải lúc” của Mommy Daddy. Hai là bạn Đooc-cờ hướng dẫn sai cách xem giờ qua mồm tớ, và ba là hai bạn Mommy Daddy nghe không thủng hướng dẫn nên xem mãi mà vẫn cứ phân vân ngờ vực không biết đã “phải lúc” hay là chưa.

            Tớ thấy hai bạn kia nghiền ngẫm tay chân, mồm miệng tớ kĩ quá nên tớ cũng xoè căng hết cỡ các ngón tay, ngón chân mình ra nghiên cứu. Rồi tớ đóng vai Đooc-cờ vật ngửa thằng cu Muống ra khám. Và kết quả là tớ vẫn chưa tìm ra cái đồng hồ nó nằm ở đâu. Theo khoa học đoán mò của tớ thì chắc nó ở trong mồm – nơi tớ chả có cách nào mà ngó vào xem cả. Ối, tóm lại là tớ bắt đầu thấy không thoải mái với vụ cài cắm đồng hồ vào người tớ với thằng cu Muống kiểu này rồi. Thế là tớ bắt đầu chán kì nghỉ bất thình lình mà tớ có. Giờ thì tớ mới hiểu vì sao sau mỗi kì nghỉ, bạn Mommy cứ hay nói câu này với Daddy: háo hức đi nghỉ bao nhiêu thì háo hức trở về nhà bấy nhiêu. Giờ, tớ ước cái đồng hồ trong mồm (hoặc ở đâu đấy) biến mất, để tớ được quay về cuộc sống hàng ngày. Nghỉ thế đủ rồi!

Ảnh: thằng cu Muống chơi trong công viên nhỏ

                                                       Tớ hái hoa và thưởng thức

Chúng tớ chén kem chocolate (trong khi bạn Daddy ngủ gật, bạn í thật không biết hưởng thụ kì nghỉ đặc biệt gì cả, haizzzz)